بخش مهمی از انواع مختلف رنگ‌ها را حلال‌ها تشکیل می‌دهند. یکی از شناخته‌شده‌ترین حلال‌ها که درواقع سنتز کننده رنگ ساختمانی روغنی است، تربانتین نام دارد. این ماده اگرچه در محصولات آرایشی و عطرها نیز به کار می‌رود، اما مصارف صنعتی آن بیشتر هستند. در ادامه ضمن بررسی مواردی مثل تربانتین چیست ، خواص، مضرات و ساختار آن را نیز مورد بررسی قرار می‌دهیم.
تربانتین چیست؟
تربانتین (Turpentine) یکی از حلال‌های رنگ‌روغنی است که معمولاً از آن به‌عنوان تینر و برای تمیز کردن قلم‌موهای رنگ استفاده می‌شود. این ماده روغنی، شفاف و بدون بو است و از تقطیر نوعی کاج به نام اولئورسین (که به صمغ تربانتین نیز معروف است) به دست می‌آید. با توجه به عدم وجود این گونه خاص کاج در ایران، مواد اولیه مورد نیاز برای ساخت تربانتین از کشورهای خارجی تأمین می‌شوند. تربانتین با فرمولاسیون C10H16 یک محلول شیمیایی است که به‌عنوان ترکیبی از هیدروکربن‌های دو حلقه‌ای شناخته می‌شود. نقطه‌جوش این روغن بین ۱۵۰ تا ۱۷۰ درجه سانتی‌گراد است. لازم به ذکر است که تربانتین ماده‌ای قابل اشتعال است و در کاربردهای صنعتی باید به این ویژگی توجه ویژه‌ای داشت.
خواص و ویژگی‌های تربانتین چیست؟
خواص حلال تربانتین را می‌توان از دو جنبه دارویی و صنعتی مورد توجه قرار داد. این روغن گیاهی می‌تواند تسکین‌دهنده‌ای موضعی برای ماهیچه‌ها، دندان‌درد، اختلالات اوتیسمی و… باشد. با اعمال اندکی از روغن تربانتین، احساس گرما در پوست ایجاد می‌شود و بعد از چند ساعت، دردهای موضعی تسکین پیدا میکنند. از ویژگی‌های ذاتی روغن تربانتین می‌توان به طعم قوی و تلخ آن اشاره کرد.
کاربردهای حلال تربانتین در صنایع
یکی از قدیمی‌ترین سوابق استفاده از تربانتین در صنایع، به آب‌بندی کشتی‌ها و قایق‌ها برمی‌گردد. زیرا این روغن گیاهی در حفاظت از چوب‌ها بسیار عالی عمل می‌کند. اما اصلی‌ترین و رایج‌ترین کاربرد امروزی تربانتین چیست؟ این ماده را امروزه به‌عنوان یکی از بهترین حلال‌ها برای رقیق کردن و پاک کردن رنگ ساختمانی می‌شناسیم. از تربانتین همچنین به‌عنوان ماده اولیه در بسیاری صنایع برای ساخت مواد شیمیایی مانند جلا استفاده می‌شود.
استفاده از حلال تربانتین در بسیاری صنایع می‌تواند هزینه تولید محصولات و مواد را بالا ببرد. به همین دلیل، صنایع از جایگزین‌های ارزان‌تری که حاصل نفت خام تقطیرشده هستند، استفاده میکنند. یکی دیگر از کاربردهای تربانتین، سنتز ترکیبات شیمیایی معطر است. معمولاً از برخی ترکیبات اصلی تربانتین ازجمله آلفا-پینن بتا-پینن به‌منظور تولید ترکیبات پرکاربردی مانند کافور، لینالول، ژرانیول و… استفاده می‌شود.
استفاده از حلال تربانتین به چه مقدار مناسب است؟
برای آگاهی از نحوه استفاده این حلال، باید ابتدا مشخص کنید که هدف شما از استفاده تربانتین چیست؟ درصورتی‌که با اهداف درمانی از این روغن بهره می‌گیرید، بهتر است این کار را با مشورت پزشک خود انجام دهید. این کار می‌تواند از بروز عوارض جبران‌ناپذیر جلوگیری کند. برای مصارف صنعتی و استفاده از آن به‌عنوان حلال رزین می‌توانید بر اساس موارد زیر عمل کنید:
- نسبت استفاده رنگ به تربانتین باید ۱ به ۲ باشد.
- از حلال تربانتین می‌توانید به‌عنوان تثبیت‌کننده رنگ‌ها استفاده کنید.
- به این نکته دقت داشته باشید که روغن تربانتین به‌سرعت خشک می‌شود.
- از تربانتین می‌توانید به‌منظور افزایش شفافیت و درخشش رنگ‌ها استفاده کنید.
- برای رقیق کردن رنگ‌ها در حجم بالا بهتر است از ۲-۳ روز قبل‌تر این کار را انجام دهید.
- اگر از تربانتین به‌عنوان ماده رقیق‌کننده رنگ‌های روغنی روشن استفاده می‌کنید، توجه داشته باشید که رنگ تربانتین کمی رو به زردی است و می‌تواند در نتیجه کار تأثیر بگذارد.
- با توجه به اینکه تربانتین در رنگ‌های روغنی نقش رقیق‌کننده را دارد، استفاده بیش‌ازحد آن می‌تواند خواص رنگ را تغییر دهد و موجب پریدن رنگ آن شود.
عوارض و خطرات تربانتین چیست؟
همواره به مصرف‌کنندگان تربانتین توصیه می‌شود که پیش از شروع کار، اطمینان پیدا کنند که از ماسک و دستکش مناسب استفاده میکنند. زیرا تربانتین دارای بخاری است که موجب تحریک در ناحیه پوست و چشم می‌شود. استنشاق این بخار می‌تواند عوارضی مانند آسیب ریه‌ها، سیستم عصبی مرکز و دستگاه تنفسی را به دنبال داشته باشد. به‌ویژه در افراد مبتلا به آسم، استنشاق گاز تربانتین باعث اسپاسم در مجاری هوا می‌شود و می‌تواند مشکلات تنفسی شدیدتری را به وجود بیاورد. این حلال را همواره از دسترس کودکان دور نگهدارید. تربانتین درصورتی‌که بلعیده شود، منجر به مسمومیت می‌شود و عوارضی مانند استفراغ، گیجی، درد شکم، اسهال، بیهوشی، احساس سوزش را ایجاد می‌کند. یکی از خطرات استفاده از حلال تربانتین، احتمال آتش گرفتن آن و ایجاد خسارت‌های جانی و مالی است. بنابراین، استفاده از آن به دقت زیاد و رعایت نکات ایمنی نیاز دارد.
سخن پایانی
تربانتین به‌عنوان تینر رنگ‌روغنی، یکی از پرکاربردترین و بهترین رقیق‌کننده‌ها و پاک‌کننده‌های رنگ ساختمانی به شمار می‌آید. برای جلوگیری از آسیب دیدن دستگاه تنفسی در هنگام استفاده از تربانتین، بهتر است از تهویه هوا استفاده کنید. در این صورت می‌توانید با اطمینان از حفظ سلامت خود و اطرافیان، از ویژگی‌های تربانتین بهره بگیرید. شما می‌توانید در کمترین زمان ممکن تربانتین مورد نیاز خود را از رنگ تهران به عنوان یکی از معتبرترین فروشگاه‌های خرید رنگ و انواع حلال تهیه کنید.
